Άρδασσα

Άρδασσα (Torul, Τορούλ) 
Έδρα της υποδιοικήσεως Τορούλ στην επαρχία Χαλδίας, ΒΔ της Αργυρούπολης απο την οποία απέχη 15-20 χλμ.
Άρδασσα ταυτίζεται με τη αρχαία πόλη Δορύλαιον, απ’όπου ίσως προέρχεται η σημερινή της ονομασία Τορούλ. Η πόλη είναι χτισμένη στις όχθες του Άνω Χαρσιώτη ή Κάνη ποταμού.
Κατά τον μεσαίωνα η Άρδασσα ήταν μια από τις έξι ισχυρές θέσεις του βυζαντινού θέματος Χαλδίας και ονομαζόταν Μεσοχάλδιον. Αποτελούσε έδρα της μεγάλης τιμαριωτικής οικογένειας των Καβασιτών και έδρα επισκόπου που υπαγόταν στη μητρόποληΝεοκαισάρειας.
Κατά την περίοδο της οθωμανοκρατίας η Άρδασσα ερήμωσε μέχρι να μεταφέρει την έδρα του εδώ ο Τούρκος άρχοντας Οσμάν μπέης από το χωριό Μοναστήρ’ (Demirkapi) του Αμπρικάντων. Έκτοτε κατέστη έδρα του Οθωμανικού υποδιοικητή και εμπορικό/συγκοινωνιακό κέντρο μιας ευρύτατης περιοχής, όπου ήταν διασπαρμένα δεκάδες ελληνικά χωριά.
Το 1901 χτίστηκε η γέφυρα της Άρδασσας. Η οποία σώζεται μέχρι σήμερα, από τον εκ Σάντας αρχιμάστορα Νικ. Δεμιρτζόγλου και η κώμη απέκτησε μεγαλύτερη προσβασιμότητα.
Κατά τον Παντελή Μελανοφρύδη το γεφύρι της Άρδασσας ταυτίζεται με „τη Τρίχας το γεφύρι“
 „Ατού σην Αρδασσόπολιν / ση Τρίχας το γεφύριν
Χίλιοι μαστόροι έχτιζαν / και μύριοι μαθητάδες“
Στην Άρδασσα κατοικούσαν 40 μουσουλμανικές και 5 χριστιανικές οικογένειες, ενώ αρκετοί Έλληνες από τα χωριά διατηρούσαν εμπορικά καταστήματα.
Πριν την καταστροφή στη μικρή αυτή κωμόπολη υπήρχε διοικητήριο, δικαστήριο, ταχυδρομείο, καταστήματα και πανδοχεία καθώς επίσης και ναός αφιερωμένος στη μνήμη της Αγίας Σοφίας και της Κοίμησης της Θεοτόκου.

ΠΗΓΗ:
Σάββας Καλεντερίδης ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΠΟΝΤΟΣ
Εγκυκλοπαίδεια Ποντιακού ΕλληνισμούΑΠΟ:pontosforum.4.forumer.com

Η ΑΡΔΑΣΣΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ( ΤΟΡΟΥΛ )