Μπάφρα

Πόλη Νοτιοανατολικά της Σινώπης. Ανήκει στον Δυτικό Πόντο. Στους αρχαίους χρόνους ονομαζόταν Αλύα, ενώ ο Στράβωνας την αναφέρει ως Γαζηλών. Απέχει 100 χλμ απο τη Σινώπη και 40 χλμ απο την Αμισό. Στα 1870 κατα μία αναφορά ο πληθυσμός της άγγιζε τους 8.000 απο τους οποίους 2.000 ήταν Έλληνες (Ελληνόφωνοι και Τουρκόφωνοι)
Οι Παφραίοι διατηρούσαν σχολεία αρένων και θηλέων.

Οι τουρκόφωνοι της Πάφρας έγραφαν την τουρκική με ελληνικούς χαρακτήρες, όπως οι κάτοικοι στην περιοχή Καισάρειας. Σύμφωνα με στατιστική της Μητρόπολης Αμάσειας, η επαρχία Πάφρας είχε μία πόλη, 116 αμιγώς ελληνικά χωριά, μία επισκοπική εκκλησία, 107 ναούς, την μονή της Παναγίας Μάγαρας, ένα ημιγυμνάσιο, 80 σχολεία αρένων, 17 θηλέων, 2 νηπιαγωγεία, και 4.500 μαθητές. Την εποχή εκείνη ο πληθυσμός υπολογίζετε σε 11.000 κατοίκους. Η Πάφρα παρήγαγε σιτάρι, κριθάρι, μήλα αχλάδια κ.ά. Ήταν ονομαστή όμως για τα περίφημα καπνά και το μαύρο χαβιάρι. Τα καπνά της εξήγαγε στις αγορές του Αμβούργου, Μασσαλίας, Λονδίνου, και Αλεξάνδρειας. Στην επαρχία Καζά η οποία ήταν υποδιοίκηση της Πάφρας, ο πληθυσμός ανερχόταν στις 85.000 με 90.000 κατοίκους εκ των οποίων τα 4/5 ήταν Ελληνορθόδοξοι. Πρώτος επίσκοπος της Αμάσεια όπου ανήκε η Πάφρα, ήταν ο Μελέτιος (600 μ.Χ. και τελευταίος ο εθνομάρτυρας Ευθύμιος Αγριτέλης ο οποίος έφερε τον τίτλο, « Επίσκοπος Ζήλων». Ο επίσκοπος Zήλων ήταν ο μοναδικός επίσκοπος που εκτελέστηκε απο τους τούρκους λόγω της συμμετοχής του στο αντάρτικο κίνημα της περιοχής του. Στην περιφέρεια Πάφρας δημιουργήθηκε ένα απο τα μεγαλύτερα αντάρτικα του Πόντου. Οι κάτοικοι της όμως πλήρωσαν μεγάλο τίμημα για την ανάμειξη τους σ' αυτό. Στις 3 Ιουνίου 1921 πολιορκείτε η ελληνική συνοικία απο όργανα του Τοπάλ Οσμάν. 570 άνδρες ηλικίας απο 15 ως 70 ετών συλλαμβάνονται και φυλακίζονται. Οδηγούνται αργότερα σε τρίωρη πορεία στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους στο χωριό Κιόβτσε Σου. Εκεί τους λήστεψαν και τους έκαψαν.


Ως εκ θαύματος διασώθηκαν δύο και κατέφυγαν στα βουνά. Στις 8 Ιουνίου 1921 ο Τοπάλ Οσμάν συλλαμβάνει άλλους 250 άνδρες κάθε ηλικίας και τους οδηγεί στο Σελαμελίκ στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, απέχουσα 4 ώρες πεζοπορία. Στο δρόμο εν μέσω ύβρεων και προπηλακίσεων συνοδεία πολλών χωροφυλάκων, τους ελήστεψαν και στους έσφαξαν χωρίς οίκτο. Κατόπιν τους έβαλαν μέσα στην εκκλησία και τους έκαψαν. Εξέχουσα θέση στην ιστορική μνήμη κατέχει το χωριό Καβάκ , 48 χιλιόμετρα από την Αμισό. Τον Ιούνιο 1921 οι Τούρκοι τουφέκισαν εκεί 701 Έλληνες από τους εξόριστους της πρώτης αποστολής, γιατί θεωρήθηκε ότι συμμετείχαν στην ίδρυση της ανεξάρτητης δημοκρατίας του Πόντου.
Στο Καβάκ συγκέντρωσαν οι Τούρκοι τους Έλληνες μουσικούς της Αμισού και τους διέταξαν να παίξουν τον εθνικό ύμνο της Τουρκίας. Όμως, οι ηρωικοί Πόντιοι έπαιξαν τον ελληνικό εθνικό ύμνο, οπότε οι Τούρκοι τους σκότωσαν όλους και τους έριξαν σε ξεροπόταμο. Τα βράδια μάζευαν τους Έλληνες που συλλάμβαναν και αφού τους σκότωναν έριχναν τα σώματά τους στο ποτάμι. Σύμφωνα με την παράδοση στο ποτάμι αυτό αντί για νερό έτρεχε αίμα. 

Στην περίπτωση της Πάφρας όπως και σε όλο τον Πόντο, ο λόγος, η φιλία και οι συμφωνίες των Τούρκων κράτησαν ελάχιστα, ίσα που τα βάρβαρα υποκείμενα να απολαύσουν τις κατακτήσεις τους και να χορτάσουν τα βρωμερά τους πάθη. Οι υποσχέσεις, οι συμφωνίες, οι συνθήκες, οι ένθερμοι λόγοι των Τούρκων ποτέ δεν επαληθεύτηκαν, τουλάχιστον σε ότι αφορά το Ελληνικό Έθνος. Από την εμφάνιση της απολίτιστης αυτής φυλής, που η μοίρα, μας έδεσε μαζί της, όσες προσπάθειες κι αν έγιναν παλαιότερα από τους Βυζαντινούς, από τους Κομνηνούς της Τραπεζούντας αλλά και αργότερα από τους υπεύθυνους κυβερνήτες της Ελλάδας, ποτέ δεν παγιώθηκαν σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας ανάμεσα στις δύο Εθνότητες και αυτό εξαιτίας της εύπλαστης και υστερόβουλης πολιτικής των Τούρκων.

Συνολικά κατα την περίοδο 1914-1922 σκοτώθηκαν ή εξοντώθηκαν στις εξορίες ή δολοφονήθηκαν ή κάηκαν περισσότεροι απο 30.000 Παφρηνοί, ανάμεσά τους 84 ιερωμένοι και 30 δάσκαλοι. Ξακουστός οπλαρχηγός καπετάνιος της Πάφρας ήταν ο Αντών πασάς. Νοτιότερα απο την Έρπαα ο Κοτσά Αναστάς αρχικαπετάνιος, που θεωρείται ως ο Κολοκοτρώνης του Πόντου. Ολίγο ανατολικότερα, στη Σαμψούντα, έδρασε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων. Οι καπετάνιοι, Ιστίλ αγάς και Βασίλ' Ουστάς

*Από τον Πολατίδη Βασίλειο 

 

Φωτογραφίες

Σαμψούντα - Μπάφρα - Ορτού - Κερασούντα - Τραπεζούντα με τον Μητροπολίτη Φιλίππων Αμβρόσιο Γ.Ο.Χ.